अरबी समुद्रातील ‘डिप्रेशन’ प्रणाली मार्ग बदलणार, दोन्ही प्रणालींच्या संयुक्त प्रभावाने राज्यात पावसाळी वातावरण तीव्र; कोकण, मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाड्यात मुसळधार सरींचा अंदाज.
विशेष प्रतिनिधी, पुणे, दि. २५ ऑक्टोबर:
बंगालच्या उपसागरात तयार होत असलेल्या कमी दाबाच्या क्षेत्राचे रूपांतर आता ‘डिप्रेशन’मध्ये झाले असून, उद्या रात्रीपर्यंत (२६ ऑक्टोबर) ते ‘मोथा’ चक्रिवादळात रूपांतरित होण्याची दाट शक्यता निर्माण झाली आहे. याचवेळी, अरबी समुद्रातील ‘डिप्रेशन’ प्रणालीदेखील आपला मार्ग बदलत असल्याने, या दोन्ही हवामान प्रणालींच्या संयुक्त प्रभावाने राज्यात पावसाचा जोर वाढणार आहे. पुढील काही दिवस राज्यात पावसाळी वातावरण कायम राहणार असून, अनेक जिल्ह्यांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह मुसळधार पावसाचा अंदाज हवामान विभागाने वर्तवला आहे.
हवामान प्रणालींचे सविस्तर विश्लेषण आणि सद्यस्थिती
सध्या भारतीय हवामानावर दोन मोठ्या सागरी प्रणालींचा प्रभाव दिसून येत आहे. अरबी समुद्रातील ‘डिप्रेशन’ प्रणाली सध्या गोव्याच्या किनारपट्टीजवळ असून, ती सुरुवातीला उत्तर-पूर्वेकडे सरकल्यानंतर आता आपला मार्ग बदलून उत्तर-पश्चिम दिशेने पुढे जात आहे. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, ही प्रणाली पुन्हा एकदा दिशा बदलून उत्तरेकडे सरकण्याची शक्यता आहे. या प्रणालीमुळे राज्यात बाष्पयुक्त वारे खेचले जात असून, कोकण आणि मध्य महाराष्ट्रात पावसाळी स्थिती निर्माण झाली आहे.
त्याच वेळी, बंगालच्या उपसागरात अंदमान-निकोबार बेटांजवळ एक नवीन आणि अधिक तीव्र प्रणाली विकसित होत आहे. या प्रणालीचे रूपांतर आधीच ‘डिप्रेशन’मध्ये झाले असून, पोषक वातावरणामुळे तिची तीव्रता वेगाने वाढत आहे. समुद्राच्या पृष्ठभागाचे ३० अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त असलेले तापमान आणि कमी ‘विंड शेअर’ (वाऱ्याच्या वेगातील अडथळा) यामुळे ही प्रणाली अधिक ऊर्जा गोळा करत आहे. त्यामुळे उद्या रात्रीपर्यंत तिचे ‘मोथा’ चक्रिवादळात रूपांतर होण्याची शक्यता आहे. विविध हवामान मॉडेल्सनुसार, हे संभाव्य चक्रिवादळ आंध्र प्रदेश किंवा ओडिशाच्या किनारपट्टीच्या दिशेने सरकेल. जरी हे वादळ थेट महाराष्ट्रावर येणार नसले, तरी त्याच्या बाह्य परिघामुळे राज्यात, विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यात, मोठ्या प्रमाणात बाष्प ओढले जाईल, ज्यामुळे पावसाचा जोर वाढणार आहे.
आज रात्री पावसाचा जोर वाढणार
आज रात्रीपासून राज्यातील अनेक भागांत पावसाचा जोर वाढण्याची शक्यता आहे. कोकण किनारपट्टीवरील मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांमध्ये रात्री उशिरा पावसाला सुरुवात होईल. यासोबतच, मध्य महाराष्ट्रातील पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर, अहमदनगर, नाशिक तसेच मराठवाड्यातील छत्रपती संभाजीनगर, बीड, धाराशिव, लातूर आणि नांदेड या जिल्ह्यांमध्येही पावसाची शक्यता आहे. विदर्भात गडचिरोली, चंद्रपूर आणि भंडारा येथे पावसाचे ढग दाटून येतील. हवामान विभागाने या जिल्ह्यांना विजांच्या कडकडाटासह पावसाचा ‘यलो अलर्ट’ दिला आहे.
उद्या राज्यात पावसाची व्याप्ती वाढणार
उद्या, शनिवार (दि. २६ ऑक्टोबर) रोजी राज्यात पावसाची तीव्रता आणि व्याप्ती दोन्ही वाढणार आहे. या पार्श्वभूमीवर हवामान विभागाने उद्यासाठी जवळपास संपूर्ण राज्याला ‘यलो अलर्ट’ जारी केला आहे. पावसाचा जोर उत्तरेकडे सरकणार असल्याने मुंबई, पालघर, ठाणे, रायगड, नाशिक आणि पुणे या जिल्ह्यांत पावसाची तीव्रता कायम राहण्याची शक्यता आहे. याउलट, सिंधुदुर्ग, कोल्हापूर, परभणी, हिंगोली आणि नांदेड या जिल्ह्यांतील पावसाचा जोर कमी होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. तथापि, उर्वरित बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह पावसाचा ‘यलो अलर्ट’ कायम राहील.
हवामान विभागाचे अधिकृत इशारे
भारतीय हवामान विभागाने या बदलत्या हवामान स्थितीच्या पार्श्वभूमीवर राज्यात पुढील दोन दिवसांसाठी इशारे जारी केले आहेत.
-
२५ ऑक्टोबरसाठी इशारा: मुंबई, पालघर, ठाणे, रायगड, रत्नागिरी, पुणे, सातारा, अहमदनगर, नाशिक, धुळे, नंदुरबार, छत्रपती संभाजीनगर, बीड, धाराशिव, लातूर, नांदेड, परभणी, हिंगोली, जालना, बुलढाणा, वाशिम, यवतमाळ, चंद्रपूर आणि गडचिरोली या जिल्ह्यांना विजांच्या कडकडाटासह पावसाचा ‘यलो अलर्ट’ देण्यात आला आहे.
-
२६ ऑक्टोबरसाठी इशारा: पावसाचा जोर उत्तरेकडे सरकणार असल्याने मुंबई, पालघर, ठाणे, रायगड, नाशिक आणि पुणे या जिल्ह्यांत पावसाची तीव्रता कायम राहील. याउलट, सिंधुदुर्ग, कोल्हापूर, परभणी, हिंगोली आणि नांदेड या जिल्ह्यांतील पावसाचा जोर कमी होण्याची शक्यता असल्याने तेथील धोका कमी झाला आहे. मात्र, उर्वरित बहुतांश जिल्ह्यांमध्ये ‘यलो अलर्ट’ कायम राहील.
शेतकऱ्यांसाठी खबरदारीचा इशारा
राज्यात पुढील काही दिवस पावसाचे वातावरण कायम राहणार असल्याने शेतकऱ्यांसमोर पिकांच्या सुरक्षिततेचे आव्हान उभे राहिले आहे. वादळी वारे आणि विजांच्या कडकडाटाचा धोका लक्षात घेता, शेतकऱ्यांनी काढणीला आलेल्या पिकांचे नुकसान टाळण्यासाठी योग्य नियोजन करावे. तसेच, स्वतःसह पाळीव प्राण्यांच्या सुरक्षिततेचीही खबरदारी घ्यावी, असे आवाहन प्रशासनाकडून करण्यात आले आहे. एकंदरीत, अरबी समुद्र आणि बंगालच्या उपसागरातील या दुहेरी प्रणालींमुळे राज्यात पावसाचा मुक्काम वाढणार असून, नागरिकांनी आणि विशेषतः शेतकऱ्यांनी सतर्क राहणे आवश्यक आहे.
